Kunst en techniek: de principes van de eenvoudige machine
Eenvoudige machines zijn overal om ons heen. Denk aan een schroevendraaier, een koevoet, een lepel, een flessenopener of een trap. We staan zelden stil bij de grote rol die zij in ons dagelijkse leven spelen.
De eenvoudige machines (hellend vlak, wig, hefboom, schroef, as en wiel en de katrol) leren de kinderen de basis van de mechanica. Ze leren over krachten en arbeid en ze ontdekken dat eenvoudige machines werk makkelijker maken.
Ze leren dat ze door deze machines te gebruiken het minder inspanning kost om te trekken en te duwen maar dat de afstand langer wordt. Wat je wint aan kracht verlies je aan afstand.
Door te kijken naar deze eenvoudige machines en de combinatiemogelijkheden hiervan uit te proberen is dit uiteindelijk een onderzoek naar de 'echte' machine, de gecombineerde machine, kortweg de machine.
Wat hebben kunst en techniek met elkaar gemeen? Kunst lijkt op het eerste gezicht een wereld van de emotie en techniek die van de ratio.
Maar om iets uit te vinden of te onderzoeken moet je nieuwsgierig zijn. En creatief. Onderzoeken, vragen stellen, uitproberen. Zowel probleemstellend als probleemoplossend denken.
Een gegeven dat zowel voor de kunstenaar als voor de onderzoeker geldt.
Dus de handen uit de mouwen. Aan de hand van leuke opdrachten met veel fantasie praktische problemen oplossen. Techniek met kunstzin en kunst vanuit een technische invalshoek.
En nadenken over de vraag of een machine kunst kan zijn of kunst een machine. Wat is kunst en wat is een machine? Machinekunst? Kunstmachines?
Eenvoudige machines zijn overal om ons heen. Denk aan een schroevendraaier, een koevoet, een lepel, een flessenopener of een trap. We staan zelden stil bij de grote rol die zij in ons dagelijkse leven spelen.
De eenvoudige machines (hellend vlak, wig, hefboom, schroef, as en wiel en de katrol) leren de kinderen de basis van de mechanica. Ze leren over krachten en arbeid en ze ontdekken dat eenvoudige machines werk makkelijker maken.
Ze leren dat ze door deze machines te gebruiken het minder inspanning kost om te trekken en te duwen maar dat de afstand langer wordt. Wat je wint aan kracht verlies je aan afstand.
Door te kijken naar deze eenvoudige machines en de combinatiemogelijkheden hiervan uit te proberen is dit uiteindelijk een onderzoek naar de 'echte' machine, de gecombineerde machine, kortweg de machine.
Wat hebben kunst en techniek met elkaar gemeen? Kunst lijkt op het eerste gezicht een wereld van de emotie en techniek die van de ratio.
Maar om iets uit te vinden of te onderzoeken moet je nieuwsgierig zijn. En creatief. Onderzoeken, vragen stellen, uitproberen. Zowel probleemstellend als probleemoplossend denken.
Een gegeven dat zowel voor de kunstenaar als voor de onderzoeker geldt.
Dus de handen uit de mouwen. Aan de hand van leuke opdrachten met veel fantasie praktische problemen oplossen. Techniek met kunstzin en kunst vanuit een technische invalshoek.
En nadenken over de vraag of een machine kunst kan zijn of kunst een machine. Wat is kunst en wat is een machine? Machinekunst? Kunstmachines?
|
|
Naar aanleiding van de kinderboekenweek in 2015 ('Raar maar waar') zijn de leerlingen van de groepen 3 tot en met 8 van OSB De Bijlmerdrie en OSB Wereldwijs in Amsterdam aan de slag gegaan met recyclingmaterialen en hebben de mooiste machines en spannendste knikkerbanen gebouwd.
Schoolgebouw(d)
Hoe ziet je school eruit? Een school is geen ruimtestation of een ziekenhuis.
Een school heeft een buitenkant en een binnenkant. Wat zit daar allemaal in en aan?
En waar staat de school? Kan je een school ook naast de snelweg bouwen? Of naast een bejaardentehuis?
Architectuur is een deel van de leefwereld van kinderen. En ze brengen een groot deel van hun tijd op school door. En zullen dus vast wel ideeën hebben over die prachtige speelplaats of dat ideale schoollokaal.
Na een inleiding over het eigen schoolgebouw, de onderdelen van een schoolgebouw en over de 'ideale school' volgens diverse architecten zet ik de kinderen aan de hand van een aantal vragen aan om gedachten te formuleren over de verschillende ruimtes binnen de school en over de wensen die zij zelf hebben.
In groepjes gaan de kinderen een plan uitwerken en een klaslokaal, een speelplaats of bijvoorbeeld een centrale ruimte ontwerpen en uitvoeren in een grote kartonnen doos of op een kartonnen plaat met eenvoudige recyclingmaterialen en papier.
Deze dozen kunnen we stapelen tijdens een presentatie of rangschikken die in overleg naast elkaar en bouwen zo één of meer schoolgebouwen.
Een fantastisch project met verrassende resultaten en waarin ieder naar eigen talent bijdraagt.
Hoe ziet je school eruit? Een school is geen ruimtestation of een ziekenhuis.
Een school heeft een buitenkant en een binnenkant. Wat zit daar allemaal in en aan?
En waar staat de school? Kan je een school ook naast de snelweg bouwen? Of naast een bejaardentehuis?
Architectuur is een deel van de leefwereld van kinderen. En ze brengen een groot deel van hun tijd op school door. En zullen dus vast wel ideeën hebben over die prachtige speelplaats of dat ideale schoollokaal.
Na een inleiding over het eigen schoolgebouw, de onderdelen van een schoolgebouw en over de 'ideale school' volgens diverse architecten zet ik de kinderen aan de hand van een aantal vragen aan om gedachten te formuleren over de verschillende ruimtes binnen de school en over de wensen die zij zelf hebben.
In groepjes gaan de kinderen een plan uitwerken en een klaslokaal, een speelplaats of bijvoorbeeld een centrale ruimte ontwerpen en uitvoeren in een grote kartonnen doos of op een kartonnen plaat met eenvoudige recyclingmaterialen en papier.
Deze dozen kunnen we stapelen tijdens een presentatie of rangschikken die in overleg naast elkaar en bouwen zo één of meer schoolgebouwen.
Een fantastisch project met verrassende resultaten en waarin ieder naar eigen talent bijdraagt.
|
|
Van gymzaal met zwembad tot chill-ruimte en daktuin. Groep 3-5, Anne Frankschool, Amsterdam (2015)
Gedroomde stad
Wie zijn buurt kent voelt zich eerder thuis en weet op waarde te schatten wat er goed aan is.
Hoe ziet je eigen omgeving (buurt) eruit en hoe komt dat eigenlijk.
Is het ook een fijne buurt? Of een veilige buurt? Of moeten een paar dingen even anders geregeld?
Wat is stadsplanning en waar is dat voor nodig?
Diverse kunstenaars over de hele wereld hebben zich gebogen over stedelijke modellen. Deze zijn vaak zeer fantasierijk of utopisch.
Maakt dat wat uit? Moet alles uitvoerbaar zijn of kan dit juist een inspiratie zijn voor 'echte' architecten en stedebouwkundigen?
De kinderen gaan ontwerpen en met eenvoudige materialen aan de slag. De eindpresentatie is een gezamenlijke stad.
Wie zijn buurt kent voelt zich eerder thuis en weet op waarde te schatten wat er goed aan is.
Hoe ziet je eigen omgeving (buurt) eruit en hoe komt dat eigenlijk.
Is het ook een fijne buurt? Of een veilige buurt? Of moeten een paar dingen even anders geregeld?
Wat is stadsplanning en waar is dat voor nodig?
Diverse kunstenaars over de hele wereld hebben zich gebogen over stedelijke modellen. Deze zijn vaak zeer fantasierijk of utopisch.
Maakt dat wat uit? Moet alles uitvoerbaar zijn of kan dit juist een inspiratie zijn voor 'echte' architecten en stedebouwkundigen?
De kinderen gaan ontwerpen en met eenvoudige materialen aan de slag. De eindpresentatie is een gezamenlijke stad.
|
|
Tussenbouw Osdorpse Montessorischool (2013)
Tussenbouw OBS De Meidoorn, Amsterdam (2016)
Drukgrafiek
Meerdere prenten afdrukken van hetzelfde ontwerp. Behalve dan met stempelen natuurlijk. En alles is opeens andersom! Tenzij je gaat zeefdrukken. Wat je wegkrast zie je niet meer. Of soms juist weer wel?
Als het kwartje gevallen is gaat er een wonderbare wereld open. Vol met verrassingen en mogelijkheden. En het hoeft niet eens duur te zijn. Of moeilijk. Maar dan hebben we het weer niet over steendrukken...
De grafische technieken worden grofweg onderverdeeld in hoogdruk, diepdruk, vlakdruk en doordruk. Hierbinnen zijn weer vele werkvormen te bedenken die elk een eigen karakter hebben en om andere technische vaardigheden vragen.
En, niet onbelangrijk, die aangepast kunnen worden aan de leeftijdsgroep en de beschikbare ruimte en middelen. Soms is er bijvoorbeeld een pers aanwezig maar is dit niet noodzakelijk. En we kunnen ook prima werken zonder gutsen of andere scherpe gereedschappen.
Meerdere prenten afdrukken van hetzelfde ontwerp. Behalve dan met stempelen natuurlijk. En alles is opeens andersom! Tenzij je gaat zeefdrukken. Wat je wegkrast zie je niet meer. Of soms juist weer wel?
Als het kwartje gevallen is gaat er een wonderbare wereld open. Vol met verrassingen en mogelijkheden. En het hoeft niet eens duur te zijn. Of moeilijk. Maar dan hebben we het weer niet over steendrukken...
De grafische technieken worden grofweg onderverdeeld in hoogdruk, diepdruk, vlakdruk en doordruk. Hierbinnen zijn weer vele werkvormen te bedenken die elk een eigen karakter hebben en om andere technische vaardigheden vragen.
En, niet onbelangrijk, die aangepast kunnen worden aan de leeftijdsgroep en de beschikbare ruimte en middelen. Soms is er bijvoorbeeld een pers aanwezig maar is dit niet noodzakelijk. En we kunnen ook prima werken zonder gutsen of andere scherpe gereedschappen.
|
|
Werkvormen
Tijdens een serie lessen in 2013 op basisschool 'De Witte Olifant' in Amsterdam in de groepen 3/4 en 5 is gekozen voor hoogdruktechnieken als letterstempelen, vormstempelen, foam-druk en kartondruk.
Abstractie en figuratie
Daarnaast is er aandacht besteedt aan een korte geschiedenis van de drukkunst, het werk van verschillende kunstenaars, het maken van een compositie en aan het verschil tussen abstractie en figuratie.
En er is geoefend in grafisch kijken en denken aan de hand van speciale opdrachten.
Tijdens een serie lessen in 2013 op basisschool 'De Witte Olifant' in Amsterdam in de groepen 3/4 en 5 is gekozen voor hoogdruktechnieken als letterstempelen, vormstempelen, foam-druk en kartondruk.
Abstractie en figuratie
Daarnaast is er aandacht besteedt aan een korte geschiedenis van de drukkunst, het werk van verschillende kunstenaars, het maken van een compositie en aan het verschil tussen abstractie en figuratie.
En er is geoefend in grafisch kijken en denken aan de hand van speciale opdrachten.
Het werk is met de hand afgedrukt. Behalve tijdens de laatste les. Als drukpers is een auto gebruikt.
Een klassieker in de (beeldende) kunst en de toegepaste kunst. De grammatica van het kijken!
De leerlingen krijgen de opdracht om een compositie te maken van bijvoorbeeld een deel van de eerste letter van hun voor- en/of achternaam.
Ze bestuderen hierbij de vorm en restvorm en zoeken naar een balans hiertussen.
De workshop wordt afgesloten met een korte presentatie van het gebruik van de restvorm in de kunst en toegepaste kunst (bedrijfs logo's).
De workshop is uitstekend te combineren en uit te breiden met lessen in diverse grafische technieken.
|
|
Groep 8, Gooische School, Laren, 2013
|
|
|
Groep 5, 6, 7 en 8, De Zeeheld, Amsterdam, 2018
|
|
Groep 7, De Notenkraker, Amsterdam, 2018
|
|
|
|
Groep 5 / 6, Dongenschool, Amsterdam, 2019
|
|
|
|
|
Groep 7, Tweede Dalton, Amsterdam, 2019
|
|
|
Groep 7, Theo Thijssenschool, Amsterdam, 2019
En ook in de ruimtelijke of plastische kunst is vorm en restvorm, evenals bijvoorbeeld dragen, stapelen of omsluiten een klassiek thema.
In de onderstaande foto's ging het ook over constructie, over verbinden zonder lijm of tape..
|
|
|
|
Groep 7 en 8, De Zeeheld, Amsterdam, 2019
Portret
Portrettekenen is altijd een feestje. Maar een feestje aan de hand waarvan waardevolle vaardigheden (verhouding, ruimtelijke weergave etc.) geoefend kunnen worden.
Portrettekenen is altijd een feestje. Maar een feestje aan de hand waarvan waardevolle vaardigheden (verhouding, ruimtelijke weergave etc.) geoefend kunnen worden.
Op een projectdag op de montessorischool Het Winterkoninkje in Amsterdam in 2013 zijn wel 250 portretten getekend. Het werk nam rond de tien minuten in beslag!
|
|
|
Groep 3/4, De Witte Olifant, Amsterdam, 2013
|
|
|
|
Groep 8, De Notenkraker, Amsterdam 2018
De verbeelding van ruimte
Centraalperspectief, horizon, verdwijnpunt. Verdwijn wat? Met een schaar, lijm en wat tijdschriften komen we een eind in de goede richting.
Centraalperspectief, horizon, verdwijnpunt. Verdwijn wat? Met een schaar, lijm en wat tijdschriften komen we een eind in de goede richting.
|
|
|
|
Groep 7, De Notenkraker, Amsterdam 2018
|
|
Groep 5/6, De Zeeheld, Amsterdam 2019
|
|
Groep 8, Piet Hein school, Amsterdam 2019